VincentHunink



HOME VERTALINGEN | ALLE PUBLICATIES | INDEX | CONTACT





LUCILIUS
Alles holt nu achteruit!
Satiren, verzamelde fragmenten

ingeleid, bezorgd en vertaald door Vincent Hunink
Voltaire, 's-Hertogenbosch 2008
(Bibliotheca Latina Archaica, IV)

x

311 blz.; ISBN 978 90 5848 083 5; € 29,90

tweede, digitale editie: Nijmegen 2011


De Romeinse dichtkunst kent enkele erkende hoogtepunten, zoals Vergilius' Aeneis en Ovidius' Metamorfosen. Deze klassieke werken uit de tijd van keizer Augustus bouwden voort op voorbeelden uit de oudere Romeinse literatuur. Maar veel van die oudere gedichten werden er zozeer door overvleugeld dat ze in vergetelheid raakten en zelfs verloren gingen.

Als vierde project van archaďsch-Latijnse poëzie bereid ik een uitgave voor van de satirendichter Lucilius. Ruim 1200 regels zijn van zijn satiren bewaard gebleven, meest kleine snippers. Omdat er veel vreemde woorden in voorkomen blijven de fragmenten ook voor classici veelal een gesloten boek.

'De satire is helemaal van ons.' Zo claimt Quintilianus het genre satire als een typisch Romeinse bijdrage aan de literatuur. Als uitvinder ervan geldt de dichter Lucilius uit de tweede eeuw voor Christus.

Vanaf het begin is satire vooral een vorm van informele, persoonlijke poëzie. In elk geval is het iets anders dan de hoge genres van epos en tragedie. Lucilius geeft de satire steeds meer een specifieke, spottende vorm, waarin verheven zaken bewust worden bespot en geparadieerd.

Uit de ruim 900 bewaarde fragmenten uit Lucilius' satiren rijst een panoramisch beeld op van de vroeg-Romeinse wereld van zijn tijd. Maar bovenal laten ze Lucilius zelf kennen. Hij blijkt niet alleen een aartsconservatieve mopperaar maar ook een warme en innemende persoon. En als dichter kan hij nog altijd overtuigen.

Het werk van Lucilius werd nooit eerder integraal in het Nederlands vertaald. Ook dit vierde deel van de Bibliotheca Latina Archaica is tweetalig en biedt de lezer voldoende houvast om de fragmenten te kunnen lezen.


 

 



FRAGMENTEN


*2,2-13
uit de aanklacht van Albucius

geen bereidheid tot compromissen!; algemene polemiek tegen Scaevola; zijn snelle plunderingen; vragen aan getuigen; Scaevola als moordenaar; zijn arme slachtoffer; Scaevola's vraatzucht; zijn 'vleselijke' lusten; het einde van zijn passieve voorkeur; zijn actieve seksuele daden bij anderen van achteren; en van voren; zijn fascinatie voor vrouwenkleren
 

'non dico: uincat licet; et uagus exulet, erret
exlex'

'ik zeg niet: "laat hem winnen", nee als balling, dolend,
vogelvrij..."'  

            'homo inpuratus et inpuno est rapinator'  

            'een viezerd is hij en een vuile rover'  

                         'quae horis sublata duabus
omnia sunt sole occaso ductoque <...>'

                        'geen twee uur later: weg
de hele zaak! de zon was amper onder!'


'nunc <in> nomen iam quae ex testibus ipse rogando
exculpo, haec dicam'
 

'nu zal ik wat ik tegen hem, getuigen vragend,
los kan krijgen, zeggen'


'inpuratum hunc in fauces inuasse animamque
elisse illi...'
 

'dat die vuilak toen hem naar de keel vloog en
hem wurgde...'
 

                        'uix uiuo homini ac monogrammo'  

                        'een amper levend mens, een schim'  
 

'uiuite lurcones, comedones, uiuite uentres!'  

'toe maar, vreters, lekkerbekken, toe maar, buiken!'


'nam quid moetino subiectoque huic opus signo
ut lurcaretur lardum et carnaria fartim
conficeret?'
 

'waarom dat fallusteken om zijn nek? om zich
met spek te vullen en met vrachten vlees tot barstens
vol te proppen?!'


           
'pedicum iam excoquit omne'
 

            'zijn schandknaapschap -- hij kookt het droog'

 
 'si natibus natricem inpressit crassam et capitatam...'

 'en dringt zijn dikke bolle aal die billen in...'

   
                       
'in bulgam penetrare pilosam'

                         'een doos met haren penetreren'

   
'chirodyti aurati, ricae, toracia, mitrae'

'kledij met gouddraad, doekjes, vestjes, tulbanden'


 

VOLLEDIGE TEKST


De volledige tekst van Lucilius, Alles holt nu achteruit! (Satiren), vertaald door Vincent Hunink ('s-Hertogenbosch 2008) is op deze site beschikbaar. Iedereen wordt van harte uitgenodigd om de tekst te downloaden en te lezen. Wilt u fragmenten van de tekst overnemen in een commerciële uitgave, dan is toestemming van mij nodig. Een berichtje naar mij wordt sowieso op prijs gesteld ! Het is voor mij aardig om te horen wat er met deze tekst gebeurt.

Gebruik onderstaande link om het bestand te downloaden.

Het bestandsformaat is PDF. De grootte van het bestand is 658kB.

download de integrale tekst van Lucilius, Satiren (PDF)

 


RECENSIES

 

recensie door M a r k   H e e r i n k  in Hermeneus 81 (2009), nr 5
(integrale tekst overgenomen met welwillende toestemming van de auteur)

Het assortiment Nederlandse vertalingen van Griekse en Latijnse literatuur is groot, en voor veel canonieke auteurs, zoals Homerus en Vergilius, zijn er zelfs verschillende alternatieven voorhanden. Deze luxueuze situatie is mede aan Vincent Hunink te danken, die de afgelopen twee decennia vele, vooral Latijnse auteurs voor het Nederlandse publiek heeft ontsloten, zoals Apuleius, Caesar, Cato, Cicero, Martialis, Petronius, Sallustius, Seneca en Tacitus, om maar een paar voorbeelden te noemen uit zijn immense, gelauwerde vertaaloeuvre, dat de grenzen van de oudheid ver overschrijdt.

Desondanks bestond er tot voor kort een hiaat in het brede aanbod: de oudste Latijnse literatuur. Iedere gymnasiast of student klassieken heeft wel iets meegekregen van auteurs als Ennius en Livius Andronicus, maar daar blijft het doorgaans bij, alleen al omdat men voor de overgeleverde fragmenten slechts terecht kon bij geleerde en moeilijk toegankelijke wetenschappelijke edities. In de mooi vormgegeven serie Bibliotheca Latina Archaica van Uitgeverij Voltaire is Vincent Hunink deze leemte aan het vullen, in hoog tempo bovendien. Na de eerste drie tweetalige edities van de vroegste Romeinse epen van Livius Andronicus en Naevius (2006), de Annalen van Ennius (2006) en de oudste tragedies van Rome (2007), heeft Hunink nu de fragmenten van de Satiren en epigrammen van de Romeinse dichter Lucilius (2de eeuw v.Chr.) bezorgd, metrisch vertaald en toegelicht op basis van de wetenschappelijke standaardeditie van Charpin (Budé).

Met name de Satiren zijn interessant omdat Lucilius traditioneel wordt gezien als de stichter van dit genre, dat typisch Romeins is, tenminste als we Quintilianus (1ste eeuw n.Chr.) mogen geloven (satura…tota nostra est), en dat Horatius en Juvenalis later beroemd zouden maken. In een heldere, vlotte inleiding toont Hunink hoe Lucilius’ Satiren zijn ontstaan en wat we van de dichter weten, en beschrijft hij de kenmerken van de persoonlijke, ironische, spottende, maatschappijkritische, alledaagse gedichten van de conservatieve, maar af en toe ook warme dichter. Zoals Hunink zelf zegt over Lucilius, “zijn taalvermogen en creatieve kracht springen uit haast ieder fragment naar voren. Deze verzen sprankelen en fonkelen van leven, van humor en robuuste gein, van dichterlijk vermogen.”

Helaas zal dit alles niet voor elke lezer onmiddellijk duidelijk worden, want Lucilius’ poëzie is nogal gefragmenteerd tot ons gekomen, in de vorm van korte citaten bij antieke grammatici en andere auteurs. Hoewel het de bewuste en begrijpelijke keuze van Hunink is een “leeseditie” te verschaffen, is dit meer dan bij bijvoorbeeld Ennius problematisch, zoals Hunink ook zelf toegeeft, omdat de satiren nu in feite losse verzen zijn die – noodgedwongen enigszins arbitrair – bijeen zijn geplaatst. Bovendien kan men zich afvragen of de originele context van de fragmenten toch niet nodig is voor een beter beeld van Lucilius, aangezien bijvoorbeeld de antieke grammatici, met hun specifieke agenda, niet per se representatief materiaal van de dichter hoeven te citeren. Dat zou helaas wel weer de aandacht afleiden van de mooie en eigentijdse vertaling, die onderstreept hoe aansprekend Lucilius ook in onze tijd kan zijn, en daar is Hunink op zijn sterkst.
 


 


latest changes here: 17-09-2017

 


 


HOME VH / vincenthunink.nl

(c) 2017 V. Hunink

copyright statement  / contact