TERTULLIANUS
/ CYPRIANUS
Onze Vader
vertaald en toegelicht door Vincent
Hunink
ingeleid door Paul van Geest
(Kok) Kampen 2010
ISBN 978 90 435 1854 3; geb. 96 blz. EUR 14,90
Het
Onzevader is een van de oudste en
belangrijkste gebedsteksten van het
Christendom. Volgens de evangeliën gaat de
bewoording ervan terug op Jezus Christus zelf.
In het Onzevader komen enkele centrale
gedachten van de christelijke geloofs- en
levensopvatting tot uitdrukking.
Geen
wonder dat de tekst al in de oudheid druk werd
becommentarieerd. Alle grote kerkvaders, zoals
Origines en Augustinus, hebben erover
geschreven, soms in lange traktaten.
Deze
uitgave biedt een moderne vertaling van de
twee oudste verhandelingen in het Latijn over
het Onzevader.
Tertullianus
(ca. 200) geeft in een korte tekst 'Over het
gebed' een overzicht van het Onzevader, met
een bespreking vers-voor-vers van de tekst.
Daarnaast biedt hij in felle woorden een
afwijzing van enkele (in zijn ogen) misstanden
die in de gebedspraktijk zijn in geslopen,
zoals minutieus handenwassen voor het bidden.
Daardoor laat zijn tekst een aardige inkijk
zien op de gebedspraktijken in het vroege
christendom in Africa.
Cyprianus
(ca.250) was werkzaam als bisschop in
hetzelfde gebied, Romeins Africa, een halve
eeuw later. De gedachten over het Onzevader
hebben zich tegen die tijd enigszins
ontwikkeld, maar Cyprianus leuint inhoudelijk
sterk op het werk van zijn voorganger
Tertullianus. Cyprianus' visie als schrijver
is duidelijk een andere: hij richt zich
als milde 'herder' tot de gelovigen, voor wie
hij alles rustig en helder uitlegt. Zijn tekst
is ook een oproep tot eenheid en harmonie in
de gemeenschap.
Samen
vormen de teksten een fascinerend tweeluik.
Speciaal aangeraden voor theologen, classici
en alle geïnteresseerden in westerese
spiritualiteit.
Eerder verschenen bij Kok in
soortgelijke uitvoering:
[2009
en 2010]
FRAGMENT
1. Tertullianus c.9
Een
handvol bondige bewoordingen, meer is het
niet. Maar hoeveel uitspraken van profeten,
evangeliën en apostelen zitten erin! Hoeveel
toespraken van de Heer, hoeveel parabels,
voorbeelden en voorschriften! En hoeveel taken
worden er tegelijk mee vervuld! In VADER
zit het eerbetoon aan God, in NAAM ons
geloofsgetuigenis, in WIL het offer
van gehoorzaamheid, in RIJK de
herinnering aan hoop, in BROOD het
verzoek om leven, in de vraag om vergeving de
confessie van onze schuld, en in de bede om
bescherming beduchtheid voor
verleidingen.
Geen
wonder ook! God kon ons als enige leren hoe
Hij wilde dat men tot Hem bidt. Hij zelf heeft
dus de heiligheid van dit gebed geordend, zijn
Geest heeft het bezield op het moment dat het
van zijn goddelijke lippen kwam, en zo stijgt
het met een speciaal voorrecht ten hemel en
brengt voor de Vader te berde wat de Zoon
heeft geleerd.
2.
Cyprianus c.8-9
Zo
leren we dat, dierbare broeders en zusters,
uit de goddelijke lezing, en nu weten we hoe
wij het gebed moeten benaderen. Laten we
vervolgens ook van de Heer leren wát we moeten
bidden. Bid als volgt, zegt Hij. ONZE
VADER, DIE IN DE HEMEL ZIJT, UW NAAM WORDE
GEHEILIGD, UW RIJK KOME, UW WIL GESCHIEDE IN
DE HEMEL EN OP AARDE, GEEF ONS HEDEN ONS
DAGELIJKS BROOD EN VERGEEF ONS ONZE SCHULD,
ZOALS OOK WIJ AAN ANDEREN HUN SCHULD
VERGEVEN, EN STA NIET TOE DAT WIJ IN
VERLEIDING WORDEN GELEID, MAAR VERLOS ONS
VAN HET KWAAD (Matteüs 6:9-13).
Bovenal
wilde de Leraar van de vrede en Leermeester
van de eenheid niet dat ieder voor zich en
apart bidt. Wie bidt moet dat niet alleen doen
voor zichzelf. We zeggen niet 'Mijn vader die
in de hemel zijt' of 'geef mij heden mijn
brood'. Niemand verzoekt alleen voor zichzelf
om vergeving van schuld, en niet in verleiding
komen en bevrijding van de Boze, dat vraagt
niemand voor zichzelf als enige.
Ons
gebed is collectief, gemeenschappelijk, en
wanneer we bidden doen we dat niet voor één
mens maar voor heel het volk. Want als heel
het volk zijn wij één.
God,
de leermeester van de vrede en de eendracht,
heeft ons die eenheid geleerd, en zo wilde Hij
dat één voor allen bidt, zoals Hij ook zelf in
Eén allen heeft gedragen.
Die
gebedsregel is aangehouden door de drie
jongelingen die in de brandende oven
opgesloten zaten. Eenstemmig was hun gebed, en
door geestelijke harmonie waren zij een van
hart. Daarover hebben we het betrouwbaar
getuigenis van de goddelijke Schrift. Wanneer
daar staat op welke manier die jongeren hebben
gebeden, is dat meteen een voorbeeld dat wij
moeten navolgen in ons gebed, dan kunnen wij
worden zoals zij. Toen zongen die drie als
uit één mond een hymne en prezen zij God
(Daniël 3:51).
Ze
spraken als uit een mond, en toch had Christus
hun nog niet geleerd te bidden. Voor de
biddenden waren het woorden die iets konden
bewerken, die effectief waren. Ze wisten God
te winnen, want hun gebed was vredelievend,
eenvoudig, spiritueel.
Evenzo
baden ook de apostelen samen met de discipelen
na de Hemelvaart van de Heer, zo lezen we in
de Schrift. Allen bleven eendrachtig
volharden in gebed, staat er, samen
met de vrouwen, met Maria, de moeder van
Jezus, en zijn broers (Handelingen
1:14). Zij volhardden eendrachtig in hun
gebed, en door hun aandringen en eenheid van
hart wordt nog iets duidelijk: God, die de
mensen eendrachtig laat wonen in één huis (Psalm
67(68):7) laat in zijn goddelijke, eeuwige
huis uitsluitend mensen toe bij wie het gebed
getuigt van eendracht.
Wat
een mysteriën, dierbare broeders en zusters
kent het gebed van de Heer. Wat zijn het er
veel, wat zijn ze groot! In korte bewoordingen
zijn ze gebundeld, maar ze zijn overvloedig in
geestelijke kracht. Niets blijft in onze
verzoeken en gebeden achterwege, het zit
allemaal in deze samenvatting van de hemelse
leer.
HET ONZEVADER:
LATIJNSE VERSIES
De
teksten van het Onzevader, zoals geciteerd en
gebruikt door Tertullianus en Cyprianus,
vertonen op details kleine en grotere
verschillen met de uiteindelijke Latijnse
tekst van de Vulgaat. Dat is onvermijdelijk
omdat zij geruime tijd voor het ontstaan van
de Vulgaat leefden (respectievelijk twee
eeuwen en anderhalve eeuw). Hun versies zijn
echter ook niet steeds identiek met die van de
oudste Latijnse bijbelversies, die bekend
staan als de Vetus Latina, in zijn twee
varianten Afra en Itala. Dat kan zijn daardat
de auteurs een andere, niet bewaarde versie
citeren, of doordat zij fouten maken of niet
precies citeren. Ook kunnen er
overschrijffouten uit latere eeuwen in het
geding zijn. In elk geval lijkt het nuttig om
de precieze Latijnse woorden van de
verschillende bijbelversies en de twee
christelijke auteurs in een overzicht naast
elkaar te zetten.
Tert Pater
qui in caelis es
Cypr
Pater noster qui es in caelis
VL
Afra
Pater noster qui ... in caelis
VL
Itala
Pater noster qui es in caelis
Vul Pater
noster qui es in caelis
Tert
sanctificetur nomen tuum
Cypr
sanctificetur nomen tuum
VL
Afra
sanctificetur nomen tuum
VL
Itala
sanctificetur nomen tuum
Vul sanctificetur
nomen tuum
Tert fiat
voluntas tua in caelis et in terra
Cypr adveniat
regnum tuum
VL
Afra
veniat regnum tuum
VL
Itala
adveniat regnum tuum
Vul adveniat
regnum tuum
Tert veniat
regnum tuum
Cypr
fiat voluntas tua in caelo et in terra
VL
Afra
fiat voluntas tua in caelo et in terra
VL
Itala
fiat voluntas tua in caelo et in terra
Vul fiat
voluntas tua sicut in caelo et in terra
Tert panem
nostrum quotidianum da nobis hodie
Cypr
panem nostrum cottidianum da nobis hodie
VL
Afra
panem nostrum cottidianum da nobis hodie
VL
Itala
panem nostrum cottidianum da nobis hodie
Vul panem
nostrum supersubstantialem da nobis hodie
Tert dimitti
nobis debita nostra (in AcI-constructie)
Cypr
et dimitte nobis debita nostra
VL
Afra
et remitte nobis debita nostra
VL
Itala
et dimitte nobis debita nostra
Vul
et dimitte nobis debita nostra
Tert remittere
nos quoque debitoribus nostris (in AcI)
Cypr
sicut et nos remittimus debitoribus nostris
VL
Afra
sicut et nos remittimus debitoribus nostris
VL
Itala
sicut et nos remittimus debitoribus nostris
Vul sicut
et nos demittimus debitoribus nostris
Tert ne
nos inducas in temptationem
Cypr
et ne patiaris nos induci in temptationem
VL
Afra
et ne passus fueris induci nos in temptationem
VL
Itala
et ne nos inducas in temptationem
Vul et
ne inducas nos in temptationem
Tert sed
devehe nos a malo
Cypr
sed libera nos a malo
VL
Afra
sed libera nos a malo
VL
Itala
sed libera nos a malo
Vul sed
libera nos a malo
VOLLEDIGE
TEKST
De volledige
tekst van dit boek is op deze site
beschikbaar. Iedereen wordt van harte
uitgenodigd om de tekst te downloaden en te
lezen. Wilt u fragmenten van de tekst
overnemen in een commerciële uitgave, dan is
toestemming vereist. Een berichtje
naar mij wordt sowieso op prijs gesteld
! Het is voor mij aardig om te horen wat er
met deze tekst gebeurt.
Gebruik onderstaande link om het
bestand te downloaden.
download
Onzevader als gratis ebook (epub)
latest changes here:
|