VincentHunink
HOME | VERTALINGEN | ALLE PUBLICATIES | INDEX | CONTACT

EGERIA
In het land van de bijbel
Reisverslag van een dame uit de vierde eeuw

Latijnse tekst en Nederlandse vertaling Vincent Hunink,
 inleiding Jan Willem Drijvers, Uitgeverij Verloren, Hilversum 2011
 

ISBN: 9789087041885
188 blz. ing. ; 19 EUR

In het jaar 381 vertrok een rijke Romeinse dame, Egeria, vanuit haar woonplaats in het Westen van Europa, ergens in Spanje of Zuid-Frankrijk. Zij begon aan een verre, adembenemende reis, helemaal naar Palestina, Egypte en Syrië. In die voor haar afgelegen gebieden wilde zij met eigen ogen de plaatsen zien die zij kende uit de bijbel.

Haar pelgrimsreis, een van de allervroegste in zijn soort, is uniek: Egeria maakte onderweg aantekeningen van wat zij allemaal zag en meemaakte. Die werkte zij later uit tot een volledig reisverslag.

Eeuwenlang bleef de tekst onbekend, maar in 1884 werd een manuscript gevonden waarin Egeria's tekst bewaard was gebleven. De publicatie ervan vormde een wetenschappelijke sensatie van de eerste orde.

De tekst biedt een unieke, persoonlijke kijk op de bijbelse wereld in de vierde eeuw. Bovendien is de auteur een vrouw (uit de Oudheid zijn vrijwel geen teksten van vrouwen bewaard gebleven). Ook het bijzondere Latijn, dat dicht bij de gesproken taal van de vierde eeuw staat, maakt de tekst tot een uiterst belangrijk document.

In bestaande vertalingen komen de persoon van Egeria en het bijzondere van haar reis niet altijd goed uit de verf. Dat komt ook doordat Egeria een appendix aan haar verslag toevoegde die bijna even lang is als het reisverslag zelf. In die appendix gaat zij heel gedetailleerd in op de liturgische gebruiken en handelingen die zij in Jeruzalem heeft gezien. Die passage is historisch belangrijk, maar laat Egeria naar de achtergrond verdwijnen.

De nieuwe uitgave en vertaling wil de tekst van Egeria zoveel mogelijk presenteren als een literaire tekst. Natuurlijk worden de nodige historische en bijbelse bijzonderheden toegelicht. Het accent ligt echter op de verhalende aspecten van de tekst. Zo worden de teksten van Egeria zoveel mogelijk voorzien van datum-aanduidingen, zoals in moderne reisdagboeken, en via verbindende teksten tot een lopend geheel gemaakt. Het werk opent middenin de weergave van een excursie vanuit Jeruzalem naar de Sinaï en eindigt als Egeria op de terugweg aankomt in Constantinopel. Daarom is ook kort aangevuld wat er over de eerdere en latere reizen is te zeggen.

Het reisverslag toont Egeria's enthousiasme over alles wat zij ziet. Haar blik is daarbij vooral christelijk en bijbels gericht. Als een moderne toeriste is zij verrukt wanneer zij iets uit haar bijbel 'herkent', of wanneer ze een plaats betreedt die daarin voorkomt. Vol warmte spreekt zij over kluizenaars en bisschoppen die zij op heilige plaatsen ontmoet. Kennelijk heeft zij als vrouw overal vrije toegang.

'In het land van de bijbel' biedt de kans om met een voorname vrouw mee te reizen naar het midden-Oosten van de late Oudheid en mee te kijken naar alle opmerkelijke dingen die daar te zien zijn. Naast de vertaling staat de originele Latijnse tekst afgedrukt. Daardoor zijn Egeria's woorden zelfs letterlijk te volgen.

NB de papieren versie van het boek is nog te koop via de boekhandel of direct bij uitgeverij Verloren 

FRAGMENT

maandag 22 april - dinsdag 23 april 384

in Charan 

En zo, na drie dagen daar, moest ik nog verder trekken tot aan Carrhae -- want zo heet de stad tegenwoordig; in de Heilige Schrift heet ze Charan. Daar heeft Abraham gewoond, zoals geschreven staat in Genesis, waar de Heer tot Abraham zegt: 'Trek weg uit je land en het huis van je vader, en ga naar Charan,enzovoorts. Daar eenmaal aangekomen, in Charan dus, ging ik meteen naar de kerk die in het centrum ligt. Even later zag ik ook de plaatselijke bisschop, een echte heilige en man van God, ook hij een monnik en belijder. Kort daarna was hij zo vriendelijk ons alle plaatsen te laten zien die we wilden.

Hij leidde ons meteen naar een kerk buiten de stad, op de plek waar het huis van Abraham had gestaan, dat wil zeggen, op de fundamenten ervan en met de stenen ervan. Dat zei de heilige bisschop tenminste. Zodra we bij de kerk aankwamen, werd een gebed uitgesproken, werd de betreffende passage uit Genesis voorgelezen en ook nog een psalm voorgedragen, en na nogmaals een gebed en de zegen voor ons van de bisschop, zijn we naar buiten gegaan. Tevens was hij zo goed ons te leiden naar de put waaruit de heilige Rebekka water aandroeg. De heilige bisschop zei tegen ons: 'Kijk, dit is de put waaruit de heilige Rebekka te drinken gaf aan de kamelen van de dienaar van de heilige Abraham, ik bedoel: Eliëzer.' En heel vriendelijk liet hij ons zo alle bijzonderheden zien.

Die kerk bijvoorbeeld waarvan ik zei dat die buiten de stad ligt, hooggeachte dames zusters, waar vroeger het huis van Mozes had gestaan, daar is nu ook een martelaarsgraf aangebracht, en wel van een heilige genaamd Helpidius.We hadden het grote geluk dat we aankwamen op de dag voor de feestdag van de martelaar, dus van de heilige Helpidius (23 april). Op die dag zouden van alle kanten, uit alle gebieden van Mesopotamië, alle monniken naar Charan moeten komen. Dat gold ook voor de ouderen die in eenzaamheid woonden, de zogeheten asceten, vanwege de dag, die daar heel plechtig gevierd wordt, en omwille van de gedachtenis aan de heilige Abraham; want het was zijn huis waar nu de kerk staat waar het lichaam van de heilige martelaar is bijgezet.

Zo hadden we dus onverhoopt het grote geluk dat wij de heiligen en echte mannen van God, de monniken uit Mesopotamië, daar zouden zien! Ja, zelfs de monniken die brede bekendheid hadden door hun reputatie of hun levenswijze! Ik had niet gedacht dat ik hen ooit zou zien. Niet dat het voor God onmogelijk was mij ook die gunst te verlenen: álle gunsten was Hij zo goed mij te verlenen. Nee, het was omdat ik had gehoord dat die mannen niet van hun verblijfplaats vandaan komen behalve met Pasen en op die dag (het zijn mannen die ook veel wonderbaarlijke dingen doen), en omdat ik niet wist in welke maand de dag van het genoemde martelaarsfeest valt. Zo was het dus op aanwijzing van God dat ik aankwam op een dag waarop ik niet eens had gehoopt.

We bleven dus ook daar een dag extra, vanwege de dag van het martelaarsfeest en om die heilige mannen te kunnen zien. Zij waren zo goed mij heel vriendelijk ter begroeting te ontvangen en met mij te praten, ik verdiende het niet. Zelf waren zij daar daags na het martelaarsfeest niet meer te bekennen. 's Nachts nog zochten ze de woestijn weer op: ieder naar zijn eigen kluis, elk waar hij woonde.

Recensies

HOME VH / vincenthunink.nl

(c) 2025 V. Hunink

copyright statement  / contact