|
woordenlijst op ep.28,41,61 ONGEPUBLICEERDE TEKST Seneca,
Epistula 28
2 putare + AcI denken, menen accidĕre + dat. overkomen, gebeuren admirari + acc. zich verwonderen over quasi als ware het 2-4
quod …mentis
bijzin die uitlegt wat er in r. 1 bedoeld wordt met “hoc”; vertaal “quod” als dat gravitas, -atis zwaar(moedig)heid 4 animus geest(eshouding) caelum hemel(streek) 5
traicĕre
oversteken 6
recedĕre
terugwijken, hier: uit het zicht verdwijnen 7
vitium
(zedelijk) gebrek
sequi
(achter)volgen
pervēneris
fut. exact. van “pervĕnire” = aankomen, bereiken
queri
+ acc.
klagen over 8
mirari + AcI
zich erover verwonderen dat
prodesse + dat.
baten, van nut zijn voor
cum + coni.
aangezien 9
circumferre
(mee) ronddragen
expulit
perf. van “expellĕre” = uit-, weg-, verdrijven
iuvare
1. helpen, 2. genoegen doen 10
quid …locorum?
vul aan “iuvare potest” 11
iactatio, -iones
1. gejakker, 2. (innerlijke) onrust, ongedurigheid
adiuvet
coni. praes. van de indir. vraag (Retin. p. 82, 83)
onus, -nera
last 12
placēre + dat.
bevallen, behagen 12-3
talis … qualis …
zodanig / zo’n … als …
cogitare + AcI
denken, zich voorstellen
vates,
-tes
waarzegster 14
spiritus, -us
gen. partitivus bij “multum” (r. 14)
spiritus non sui
de achterliggende gedachte is dat de “geest” van
de godheid de “vates” is binnengedrongen, zodat
die “geinspireerd” is (zie r. 15-6) 15
pectus, -tora
1. borst, 2. hart, 3. geest
pectore excussisse
de achterliggende gedachte is dat de menselijke geest
niet in de hersenen, maar in de hartstreek gelocaliseerd is 17
vadĕre
gaan
pondus, -dera
1. gewicht, 2. last 18
navi
abl. sg. van “navis, -ves” = schip
urgēre
dringen, drukken, in ‘t nauw brengen 19
pars, -rtes
1. deel, 2. kant 20
contra + acc.
tegen, ten nadele van
ipse
1. zelf, 2. juist
nocēre + dat.
schaden 20-1
istuc malum
bedoeld is de “ziekte” (r. 20) die bestaat in Luci- lius’ “zedelijke gebreken” (r. 7), en die tot gevolg heeft dat hij “somber en zwaarmoedig” (r. 4) is 21-3
in ultimas …sedes erit
een toespeling op een mogelijke verbanning,
zoals Seneca die zelf heeft meegemaakt
onder
keizer Claudius, die hem naar Corsica stuurde. 21 exēmeris fut. exact. van “eximĕre” = wegnemen
iucunda
praedicativum bij “mutatio” en “fiet” 22
collocare
plaatsen, inkwartieren (van
soldaten) 23 sedes, -des 1. zetel, 2. woonplaats
magis
(adv.)
meer interest het is van belang 24
vivendum est
onpersoonlijk gebruik van het gerundivum; vertaal beide woorden als er moet geleefd worden = men moet leven 25
quod
relat. aansluiting; bedoeld is het feit dat “heel
deze wereld mijn vaderland is”
(r. 25) 25-6
liqueret, admirareris
coni. impf. die een irrealis van het heden in bij- en
hoofdzin aangeven (Retin. p. 78, 80-1) quique elke, juist de, direct al de 27-8
placuisset, crederes
coni. plqpf. / impf. die een irrealis van het ver-
leden / heden aangeven (Retin. p. 78, 80-1) 28 agĕre (voort)drijven … mutare ex … de / het ene … voor de / het andere … inruilen 29 cum + coni. terwijl, hoewel quid iets 30 licet + inf. het is mogelijk quietē (adv.) 1. rustig, kalm, 2. gerust, onbezorgd 31-2
sit, liceat, fugiam
coni. praes. die een potentialis van het heden aangeven
(Retin. p. 78, 80-1) 31 conspectus, -us uitzicht op 32 gravis zwaar, hier: ongezond temptare 1. op de proef stellen, 2. aantasten, bestoken 33
bona mens
goede geest(eshouding) als
tegendeel van “zede-
lijke gebreken” (zie r. 7) necdum maar nog niet 34 parum (adv.) (te) weinig fluctus, -us 1. het golven, 2. vloed, 3. maalstroom
medios
praedicativum bij “fluctus”
en “eunt” 35 probare (goed)keuren
rerum
gen. pl. van “res” die het Latijn vaak ter verdui-
delijking van een begrip (hier:
“difficultas”) toevoegt
en die aldus onvertaald kan blijven 36 animus moed, zelfvertrouwen eligĕre kiezen voor
rixandum
est
onpersoonlijk gebruik van
het gerundivum;
vertaal als er
moet gevochten worden = men moet vechten (zie ook ad r. 24) 2
optimus
superlativus van “bonus” 2-3
bona mens
goede geest(eshouding) ; zie de
aantekening bij Epistula 28, r. 33 3
quam
object bij “optare” = wensen inpetrare 1. tot stand brengen, 2. verkrijgen 4
elevandae
gerundivum dat congrueert met “manus” (r. 4) een
vrouwelijk woord van de u-declinatie
exorandus
vul in gedachten aan “est”
auris, -res
oor 5
quasi + coni.
alsof
prope a(b)
+ abl.
dichtbij intus (adv.) binnenin 6 dicĕre 1. zeggen, spreken, 2. bedoelen sacer, -ri heilig intra + acc. binnen in sedēre 1. zitten, 2. zetelen 7 custos, -odes wachter, bewaker tractare behandelen, omgaan met 8 vero (adv.) werkelijk, inderdaad supra + acc. boven 9
illo
bedoeld is: de god in ieder mens adiutus PPP van“adiuvare” = helpen consilium plan, besluit 10
unus-quisque
ieder 11 quis? nevenvorm van “qui” = welke? 12 occurrerit fut. exact. van “occurrĕre” = voor ogen komen egressus PPP van“egredi” = overschrijden frequens + abl. vol, dicht begroeid 13 conspectus, -us aanblik protegĕre bedekken 14
summovens
congrueert met “lucus” (r. 13) silva bos 15 continuus aansluitend, samenhangend
fides,
-es (e-decl.)
geloof, vertrouwen quis nevenvorm van “qui” = een of andere 16
saxis (penitus) exesis
ablativus absolutus
suspenderit
fut. exact. van “suspendĕre” =
ophangen, hier: zwevend maken 16-7
factus … excavatus
beide PPP’s congrueren met “specus” (r. 15) religio, -ones 1. vroomheid, 2. godsdienst(ige verering) 18 suspicio, -ones 1. vermoeden, 2 gedachte percutĕre 1. slaan, treffen, 2. roeren, indruk maken op subitus (adi.) plotseling 19 abditus PPP van “abdĕre” = verbergen
amnis, -nes
stroom, rivier
ara
altaar colĕre vereren 21 videris fut. exactum van “vidēre” = zien in-territus + abl. niet banggemaakt door
adversa
ntr. pl. van “adversus” =
ongustig; vertaal het woord als tegenslagen 22 tempestas, -tates 1. storm, 2. woelige tijden
mediis
dominant gebruikt adiectivum (zie Retin. p. 91) placidus kalm, bedaard, rustig superior, -res comparativus van “superus” = hoog gelegen 23 aequus 1. gelijk, 2. even hoog, even laag subire + acc. opkomen bij
eius
bedoeld is: de zojuist beschreven mens, man 24
quam ut + coni.
dan dat credi inf. praes. pass. van “credĕre” = geloven
similis
+ dat.
lijkend op; vul hierbij in
gedachten aan “esse”
huic in quo est
corpusculo
vertaal alsof er stond “huic copusculo in quo est”
latest changes here: 30-07-2012 15:58 |
|