Een
nieuwe Lucretius
review
van: Lucretius, Leerdicht over
de natuur, vertaald, ingeleid en toegelicht door Marguerite Prakke, (Damon)
Budel 2007; ISBN 978 90 5573 780 2; geb. 271 blz. EUR 22,90
tekst gepubliceerd in: Hermeneus,
79,2007, 210
De
afgelopen jaren zijn er veel nieuwe vertalingen verschenen van grote en minder
grote dichters uit de Oudheid. Van werken als de Odyssee of de Aeneis
verschenen zelfs verschillende nieuwe Nederlandstalige uitgaven. Een dichter die
in de vertaal-hausse van het afgelopen decennium telkens buiten de boot viel is
Titus Lucretius Carus (1e eeuw v.Chr.). Van zijn weergaloze Latijnse leerdicht De
rerum natura bleven alleen oudere Nederlandse versies algemeen beschikbaar:
die van Aeg. W. Timmerman (van voor 1940; uitgegeven in 1984) en Rutgers van der
Loeff (1966).
Bij
de productieve uitgeverij Damon is vrijwel uit het niets een complete
Lucretius-vertaling uitgebracht. De juriste Marguerite Prakke, werkte er
jarenlang in stilte aan. Het resultaat mag zeker gezien worden.
P.
heeft gekozen voor een vrij losse, zesvoetige versvorm, waarbij het natuurlijke
woordaccent wordt geëerbiedigd. Net als in de Loeb uitgave (die als basistekst
is gebruikt) is in de marge steeds het thema van een passage aangegeven. Dat
breekt de massieve teksten en is ook handig voor het overzicht. De annotatie is
beperkt (nog geen dertig bladzijden; een index ontbreekt). Lay-out, band en
omslag zijn prachtig verzorgd: die maken het boek minstens uiterlijk tot een
sieraad in de boekenkast.
Het
is bijzonder goed dat er nu weer een complete Lucretius in hedendaags, goed
leesbaar Nederlands is. Wel heb ik enige aarzeling over het poëtisch gehalte.
Over het algemeen is de gekozen dichtvorm, in combinatie met een keuze voor
neutraal woordgebruik, misschien toch te weinig dwingend. De argeloze lezer zal
veel regels eerder als proza lezen dan als poëzie. Een willekeurig gekozen,
representatief voorbeeldje uit boek 1: Het is volstrekt onbelangrijk dat er
deeltjes verdwijnen, / er nieuwe bijkomen of dat hun samenstelling verandert /
als alle deeltjes toch het karakter van vuur behouden. (1,680-682). Mij kost
het moeite om hierin verzen te lezen.
Een
tweede bezwaar betreft de inleiding. Van de amper 17 pagina's gaan er 11 over de
Griekse filosofie tot en met Epicurus. Thema's als Lucretius' leven en werk, en
zijn plaats in de literaire traditie worden niet meer dan kort aangestipt. Ook
de summiere verantwoording van de vertaling schiet tekort.
Desondanks
is deze nieuwe vertaling welkom. De Nederlandstalige lezer kan eindelijk weer in
de eigen taal kennis nemen van Lucretius' prachtige leerdicht. Later dit jaar
verschijnt er overigens een andere, tweetalige uitgave van bij de Historische
Uitgeverij, van de hand van Piet Schrijvers. Het worden dus mooie tijden voor
Nederlandse Lucretius-liefhebbers.
|