'Ok�, dus niemand zal de wijze onrecht proberen te doen?'

Jawel, maar dat onrecht zal hem niet bereiken. Hij staat op te grote afstand van al wat lager is, het kan hem niet raken, niets schadelijks kan op hem inwerken. Het geldt zelfs in het geval van machtige figuren, die een hoge positie hebben en sterk staan door loyale mensen in hun dienst: als zij eropuit zijn de wijze te schaden schieten al hun aanvallen tekort. Die halen het niveau van wijsheid niet. Net als projectielen die je met een boog of machine de lucht in schiet: ze reiken tot buiten het zicht maar halen de hemel niet en vallen terug.

Tja, neem die domme koning, die met een massa pijlen het daglicht wegnam. Wat denk je, zou ook maar ��n pijl de zon hebben getroffen? En toen hij ketens in het diepe stortte, heeft hij daarmee Neptunus kunnen raken? Hemelse zaken ontsnappen aan mensenhand. Tempelslopers en beeldensmelters brengen het goddelijke geen schade toe. Evenzo gaat het bij de wijsheid: alle brute, brutale en arrogante tegenwerking is vergeefse moeite.

'Maar het was beter als niemand kwaad wilde doen!'

Nu verlang je iets wat voor de mensheid moeilijk is: vrij zijn van kwade bedoelingen. En als er niets kwaads gebeurt is dat in het belang van de eventuele boosdoeners, niet van wie dat kwaad, zelfs als het gedaan wordt, niet kan ondergaan.

Ja, misschien wordt de kracht van wijsheid wel beter zichtbaar als je kalm blijft onder provocaties. Zoals je ook het beste kunt zien dat een generaal op sterkte is met wapens en mankracht als hij zich kalm en zeker beweegt in vijandig gebied.

(...)

Voelt iemand zich beledigd? Dan ontbreekt het hem aan wijsheid en aan zelfvertrouwen: dat is wat hij dan laat zien. Hij wordt geminacht, denk hij, het lijdt voor hem geen twijfel. En dat doet pijn. Maar die voelt een mens alleen door een soort kleinzieligheid, waarmee hij zichzelf naar beneden haalt en een stap omlaag doet. 

De wijze wordt echter door niemand geminacht en hij kent zijn eigen grootheid. Niemand heeft zoveel macht over hem, zegt hij tegen zichzelf. En die irritaties ('psychisch leed' wil ik het niet noemen) hoeft hij niet te overwinnen. Die heeft hij niet eens. 

De dingen waardoor de wijze wel wordt getroffen, zij het dan niet omvergegooid, zijn van een andere orde. Fysieke pijn of zwakte bijvoorbeeld, of verlies van vrienden en kinderen, de catastrofe van oplaaiende oorlog in zijn land. Dat soort dingen voelt de wijze, ik ontken het niet. Want nee, we schrijven hem niet de hardheid toe van steen of ijzer. Iets doorstaan wat je helemaal niet voelt, dat is geen deugd. 

Hoe zit het dan? Zo: de wijze loopt wel klappen op, maar wat hij oploopt komt hij te boven. Hij maakt het weer goed, hij werkt het weg. Maar die kleinigheden? Die voelt hij niet eens. Daartegen zet hij niet, zoals anders, zijn goede eigenschap in om narigheid te verdragen. Nee, hij merkt ze helemaal niet op. Of vindt ze om te lachen.

(...)

Chrysippus vertelt dat een bepaald persoon verontwaardigd was omdat iemand hem 'zeekoe' had genoemd. En Cornelius Fidus, schoonzoon van Ovidius Naso, hebben we zien huilen in de senaat, toen Corbulo hem 'kaalgeplukte kip' had genoemd. Bij andere beledigingen, die afbreuk deden aan zijn karakter en zijn levenswandel, hield hij zijn gezicht in de plooi. Maar dit was zo absurd dat de tranen hem in de ogen sprongen. Ja, zo zwak staat de ziel als de rede eenmaal ver te zoeken is.

En we voelen ons ook beledigd als iemand onze manier van praten of lopen nadoet, als iemand een lichamelijke afwijking of een spraakgebrek imiteert. Alsof die dingen van ons bekender worden wanneer een ander ze nadoet.

Uit: De constantia sapientis, 4, 10 en 17)