recensie van: Paul van Geest, Stellig maar onzeker. Augustinus' benadering van God, Damon, (Budel 2007); ISBN 978 90 5573 742 0; geb., 251 blz. EUR 24,90 (www.damon.nl) Tekst gepubliceerd in: Hermeneus 79, 2007, 257-258 AUGUSTINUS OVER GOD
Augustinus schreef een omvangrijke oeuvre
en geldt als de kerkvader die de theologie in west-Europa wezenlijk heeft
gevormd. Stellig en leerstellig spreekt hij over God en de christelijke leer en
bestrijdt hij ketters en andersdenkenden. Over God lijkt Augustinus alles exact
te weten. Het is dan ook een verrassing dat Van
Geest zich concentreert op teksten waarin een heel andere toon klinkt. Zodra
Augustinus het spreken over God thematiseert wordt hij bevangen door schroom.
Over God kunnen wij eigenlijk niets met zekerheid weten of zeggen, stelt hij,
want Hij is ondoorgrondelijk, ontoegankelijk, onkenbaar, onbenaderbaar voor het
beperkte menselijke denkvermogen en a fortiori voor de menselijke taal.
Met een keur aan teksten uit heel Augustinus' oeuvre bewijst Van Geest dat
Augustinus hiervan diep doordrongen was. Zijn spreken over God is altijd ingebed
in dat besef dat zwijgen beter zou zijn. Van Geest laat overtuigend zien dat
Augustinus meer dan een stellige kant heeft. Maar hij worstelt merkbaar met de
vraag hoe stelligheid en onzekerheid samengaan. Augustinus heeft immers enorm
veel over God gesproken en geschreven! Hoe is dat te verenigen met een besef dat
dit onverantwoord is? Waarom heeft Augustinus niet bescheiden en nederig
gezwegen? Hier en daar geeft Van Geest aanzetten
tot een antwoord. Zo suggereert hij dat het in polemische werken voor de hand
ligt om wat stelliger te schrijven, om de tegenstander niet in de kaart te
spelen. Elders zegt hij dat Augustinus altijd toch wilde proberen over
God te spreken op basis van de Bijbel. Maar dat lost de fundamentele paradox
natuurlijk niet op. Zijn Augustinus' werken een soort voorzichtige essays?
Voor gewone lezers blijkt dat beslist niet uit de teksten zelf. Dit grondig gedocumenteerde boek biedt
een interessante en originele kijk op Augustinus' oeuvre, en het zal zeker tot
verdere studie en discussie aanleiding geven. De insteek is weliswaar
theologisch, maar het betoog is over het algemeen goed leesbaar. Vaak wordt in
de voetnoten uitvoerig in het Latijn geciteerd, wat het boek voor Hermeneus-lezers
extra aantrekkelijk kan maken.
latest
changes here:
30-07-2012 16:01 |
|